Genel Konular : Render işi yaparken ortaya çıkan sorunlar

Şimdiye kadar nadiren bu işten para kazandım. her seferinde aynı sorun söz konusu oluyor. Kişi render isteyip ona bakıp onun üzerinden fikir geliştiriyor. bu da belirli bir ücret karşılığında belirsiz bir emek gibi bir sorun çıkarıyor. önceden birşeyler görmek istiyorlar anlıyorum ama onlara bütün bir sahne oluşturmadan ne gösterebilirim. kendim bile yapmadan ne çıkacağını bilmiyorum. Fiyatlandırmayı ve süreçleri nasıl yönetiyorsunuz? ben sonunda papaz oluyorum. ama baştan naısl bir yol izleyeceğimi de açıkcası bilmiyorum. genelde projesiz geliyorlar. ellerinde ne istediklerine dair net bilgiler olmuyor.

Bu iş maalesef bizim halkın içinde pek bilinen bir iş değil. Yani inek yetiştirmek olsa herkes bu işin zorluğunu anlayıp fiyatını tahmin eder. Ortada hak yemek gibi bir problem çok olmaz. Ama iş render ve projecilik işleri olunca sizin ne kadar emek verdiğiniz kimsenin umrunda değil. Halk cahil ve onların gözünde işi siz bile yapmıyorsunuz. Bilgisayarın tuşuna basıyorsunuz işi o yapıyor. :) Birde inşaat piyasasında çok fazla üçkağıtçı var. Durum böyle olunca doğal olarak hakkınızı almanız zorlaşıyor. Benim önerim 1- Elden geldikçe işin boyutuna göre sözleşme yapın ve baştan işi detaylı konuşun. 2- Ortada vaziyet planı ve plan olarak belli ölçüde olgunlaşmış bir iş yoksa ona mesafeli yaklaşın. İşi verene sketch up öğrenmesini ve belli bir noktaya kadar kendisinin konuyu tartmasını isteyin. Render ve görselleştirme aşamasında işe gireceğinizi söyleyin. Eğer seninle başlayalım derlerse o zaman sadece render istenen işlerden farklı olarak değişik bir sözleşme yapın. 3- Bu konuları detaylı konuşup sözleşmeden bahsedince art niyetli nisanların bir kısmını elersiniz emin olun. 4- Örnek renderler muhakkak bulun ve bunun gibi birşey mi istiyorsunuz diye sözlerini alın. ( Onlarda size internetten gördükleri kareleri getirsin ve bakın. ) 5- Gelen işin boyutuna göre kendinizi iyi tartın ve iş ne kadar sürer onu iyi tahlil edin. Ona göre mantıklı bir fiyat verin.( Kaç kare gerek, ne kadar detaylı çalışma gerek, ne kadarını photoshopda kotarırım vb.) 6- Tutamayacağınız sözleri hiçbir zaman vermeyin. Verdiğiniz sözü tutamayınca bunu fırsat bilip tek kuruş para ödemezler. Yağ gibi suyun üstüne çıkarlar. 7- Müşteriye göre davranın. Önceden çalışıp paranızı aldığınız müşteriler sizin için ayrıcalıklı olsun. Güvenmediğiniz insanlara mesafenizi koyun. 8- Çalışmalarınızı asla internetten göndermeyin. Göndermek zorundaysanız, çözünürlüğünü düşürün ya da tam ortadan kesip yarısını (ya da işe yaramaz çeyreklik kısmını) gönderin. Ortaya büyük bir yazı ekleyipde gönderebilirsiniz. Ve ya yüzyüze görüşme imkanınız varsa yüz yüze görüşüp hiçbir evrakı dijital ya da çıktı olarak önden teslim etmeyin.

Bu saydıklarımı uygulamak türkiye piyasasında zor ama hakkınız korumak için çaba sarfetmeli. Yoksa eşşek olanın sırtına binen çok olur sözü isbatlanıyor bizim piyasada.

3D modelleme ve render özelinde gitmeden genel olarak grafik tasarımına bakarsak; sadece Türkiye'de değil dünya genelinde grafik tasarımı yapan insanlara bakışın hala aksak ve anlaşılamamış tarafları olduğunu kabul edelim. Türkiye özelinde ise anlayamamanın dışında art niyetli insanlarla birlikte, işi kabul etmek, yapmak (revizeleri dahil) ve son olarak tahsilatını gerçekleştirmek çok yorucu olabiliyor. Hatta bazen cehennem azabına dönüşebiliyor

Grafik tasarım (ister logo olsun, ister bir banner tasarımı veya hareketli grafk, isterse bizim yaptığımız gibi bir yapı/yapı grubunun belirli bir kısmı ya da tamamı) kolun faaliyet gösterdiği alandan bağımsız olarak, hizmeti satın alanın elle tutup, hacmini hissedemediği bir dijital çıktı veriyor. Dolayısı ile müşteri tarafı, emeği, geçirilen vakti, yıllarca süren ve hiçbir zaman bitmeyecek eğitim / kendine yatırım kısmını algılayamıyor. Algılamasını beklemek de (kötü niyetlileri, ticari ahlakı bozuk kişileri işin dışında bırakırsak) biraz haksızlık olur. Hiç yemediğiniz bir yemeğin tadını bilemezsiniz. Onlara diliniz döndüğünce yaptığınız işi ve ortaya çıkan fiyatı anlatın.

Uzun bir girizgah oldu ama, 3D modelleme ve render olayı özeline dönelim. Programı öğrenip tatmin eden render çıktıları verebilir aşamaya gelmek, bir çocuğun doğup kendi hayati ihtiyaçlarını kendisi karşılayacak hale gelmesinden daha uzun bir süreç. Emin olun bunu hem bir baba, hem de bu meslekten geçimini sağlayan bir meslektaşınız olarak söylüyorum. Çocuk ortalama 5 yaşında bağımsız birey haline gelirken, benim için tatmin edecek render çıktıları vermek ve korkmadan iş alabilmek yaklaşık 8 yıl aldı. Bu örneği neden verdim söyleyeyim; yıllar süren ve sürecek olan bu emeğe öncelikle kendiniz saygı duymalısınız ki, karşıdan saygı bekleme hakkınız olsun. Bir işin sektördeki ederi x lira ise o anki ihtiyaçlarınızı, sıkışıklığınızı göz önüne alarak x/2 x/4 olarka önerilen rakamları kabul etmeyin. Sunduğunuz çıktının kalitesi oranında bir fiyat bareminiz olsun. Kullandığımız donanımlar da (özellikle günümüzde kurun da etkisi düşünüldüğünde) ucuz donanımlar değil ilk satın alma maliyeti ve amortismanı yüksek şeyler. Bunları bir kere kendiniz kabul edin ve fiyatınızı belirleyin. Bunu kendisini geliştirmiş ve meslekteki öğrenciliğinin hiçbir zaman bitmeyeceğini bilenler için söylüyoru. Basit vaziyet planlarını okumayı, box çizmeyi ve edit poly komutu ile harmanlayıp "Ben 3D artistim" diyenler değil zaten muhatabımız.

Kendiniz bunu kabul ettikten sonra sıra hizmet satın almak isteyene kabul ettirmeye geliyor iş. Farzı misal olarak benim vereceğim kalitede 4 bloktan oluşan bir sitenin vaziyet planı ve ağaç çiçek böcek gibi environment (çevre) donatılarıyla vereceğim render çıktısı adet başına 1500 lira olurken daha kaliteli verecek birisi 3000 lira diyebilir bu iki örnekten daha az kaliteli olan 250-750 bandında yapabilir. Burada serbest piyasa kendi fiyatını belirliyor zaten. Ama ister 500 TL olsun ister 3000 TL bu sizin tecrübeniz, emeğiniz ve katlandığınız diğer maliyetlerle oluşmuş bir rakam. Meslekte zaten ölücüler varken paranın cazibesine kapılıp bir de siz fiyatınızı öldürüp "250 lira olur mu?" diyen müşteriye evet demeyin. Bu nokta çok hayati. Neden çünkü defalarca başıma geldi ama eğilip bükülmediğime emin olabilirsiniz. Varsın sizden daha uyguna yapan birisini bulsun. Ama bir noktada yine sizinle irtibata geçtiğinde mesleğinize ve fiyatınıza ilk görüşmeden daha fazla saygı duyduğunu göreceksiniz.

En önemli noktayı sona sakladım. Yapmayı taahhüt ettiğiniz işe dair detaylı bir teklif metniniz olsun. Teslim süresi iş planı, revizyonların nasıl ve hangi şartlarda yapılacağına dair kapsamlı açıklamalar ve hak ediş sonrası ödeme planının nasıl olacağı şeklinde. Bunları yaparken basit usul de olsa fatura kesebilecek bir şahıs şirketiniz olsun. Çünkü iş ticari anlaşmazlığa vardığında gayri resmi bir düzlemde hiçbir hakkınızı savunamazsınız. İşe başlarken ön ödemenizi (işin kapsamını ve süresine göre alırsınız) fatura bilgilerini talep edersiniz, bittiğinde faturanızı keser gönderirsiniz. Eğer ticari ahlakı zayıf birisine denk gelirseniz. Önce bir tazyik kararı çekme, sonrasında da devletin yargısına başvurarak hakkınızı arama şansınız olur. Diğer türlü sayısız telefon görüşmesi, rica minnet sonrası çok aradığınız için "Artık taciz ediyorsun paranı yemedik ya!" diyen müşterinin hem ahlaksızlığı hem de pişkinliği üzerine bir bardak su içersiniz.

Kısacası;
1- Önce sunduğunuz hizmetin ne olduğunu anlaşılabilecek şekilde anlatın
2- Yaptığınız işe önce kendiniz saygı duyun.
3- Kalitenizin farkında olarak işin kapsamı ve detayına göre bir fiyat baremi belirleyin ve bundan taviz vermeyin. Bu arada pazarlığa kapalı olun demek değil bu. Pazarlık yapın ama yarısı ya da dörtte birine düşmeye çalışan insanlara pabuç bırakmayın demeye çalışıyorum.
4- Müşteriye vereceğiniz hizmeti detaylıca anlattığınız yazılı bir metniniz olsun. Toplantı ya da telefon görüşmelerinde mutabık kalınan tüm detayları gri alan bırakmadan yazın. çok sevdiğim bir söz vardır. " Pazarlıklı gönül incinmez." Her pazarlığı iş başlamadan önce yapın.

Buraya bir parantez açayım. Kendi adıma sözleşmeye şu detayı da koyuyorum. Şahıs şirketimin firma ismini vererek resmi bir dil ile şu ibareyi de yazıyorum. ...... firması hizmet sağlayan olarak yukarıda detayları belirtilen işleri x günde yapmayı taahhüt ve garanti eder. Sözleşmeye matuf iş sürerken hizmet satın alan firma; revizyonlar ve önemli değişiklikler dışında hizmet sağlayan firmadan kaynaklı gecikmelerde gün başına toplam sözleşme bedelinin yüzde 1'ini geçmemek şartıyla kesintiye gitme hakkına sahiptir. Yani benden kaynaklı gecikmelerde toplam sözleşme bedelinin yüzde 1'ini geçmemek şartıyla her gün için benden kesintiye gidebilirsin gibi bir madde ekleyerek hem müşteriyi koruyorum hem de yaptığım işe saygımı göstererek kendime bir disiplin noktası oluşturuyorum.

5- Yaptığınız iş resmi olsun. Şirket açmak zor değil. Evet vergi işin içinde ama anlaşmazlıklarda devletin mahkemesine giderek hakkınızı arayabiliyorsunuz.

Uzun ve sıkıcı olmuş olabilir ama başka türlü anlatılamazdı sanırım. Öğrenme (emekleme) süreci de dahil 12 yıllık meslek hayatımda edindiğim tecrübeler bunlar. Umarım faydası dokunur.

Birde yukarıda belirtmeyi unuttum. Maalesef işinizi bilerek uzatıp sizi yıldırmaya çalışıyorlar bazen. Yani adamın işi aslında sizinle bitmiş ama halen değişiklik isteyip sizi yıldırıyorlar. Maksat sizi yıldırıp işi bitirmediye getirmek. Böylece size paranızı ödemeyip işlerini çözüyorlar. Bu şekilde uyanık çok fazla haberiniz olsun.

çok teşekkür ederim cevaplar için. sürekli bu işi yapacak kadar profesyonel değilim. yeni yeni corona öğreniyorum. dolasıyla gelen işler çok az ve eften püften ama ortak nokta proje yok. çok az bilgi veriyorlar. ve önden bir şey görmek istiyorlar. ben zaten modeli malzemeleri ve ışığı koymadan önden ne gösterilir gerçekten bilmiyorum. böyle bir şey mümkün mü onu da bilmiyorum. mesela mobilyalarına kadar seçip veren, mekanı detaylı anlatan bir müşteri, final renderını verince, gayet doğal birşey anlatır gibi, şunu şuraya alalım, buraya bilmem ne koyalım diye bir sürü düzeltme verince, kızdığım için işi iptal etti. çok profesyonel render alabilsem sanırım daha iyi işler alabilirim ve sözleşme yapabilirim. hepinize yanıtlarınız için teşekkür ederim. bu arada yıllardır max kullanıyorum ama bu işten profesyonel olarak pek para kazanmadım. daha çok işsizlik dönemlerini atlatmak içib kullanıp, unutup tekrar öğrendiğim bir iş. ve unutmamak için bile emek istiyor çok haklısınız.

Sizi çok iyi anlıyorum. İş buna benzer durumlarda sıkıcı oluyor. Müşteri ile öncesinde iyi sözleşmeli ve ona göre hareket etmeli. Yoksa sonsuz döngüye girip olmadık noktalara varıyor iş. Siz adamın aklındaki bütün düşleri gerçeğe çeviren, Alaaddinin lambasından çıkan cin değilsiniz. (Birçok müşteri böyle zannediyor). Yapabileceğinizin bir sınırı var. Benim önerim sketchup ve lumion kullanmıyorsanız bilmiyorsanız ekstradan o programları da öğrenip onlara ağırlık verin. Aşırı profesyonel işler istemeyen ne yapacağını çok bilmeyen müşteriler için hızlı sunum ve render alırsınız. Hatta aşırı profesyonel sonuçlarda alınabiliyor bu programlarda. Hemde çok kısa zamanda. Bu şekilde çok hırpalanmadan gelir elde edebilirsiniz.

Son olarak şunu belirteyim, Türkiye piyasası düşünülünce çok profesyonel çalışmak hatalı. Nabza göre şerbet vermeli. Luimon vb. programlar Türkiye ye fazlasıyla yeter.

Aynen öyle sanıyorlar. işte zaten sorunda bu. tam aktarılamayan bilgiden neden ben sorumluyum. bana somut bir çıktı versen haklısın. diğer programları öğrenmeye çalışmak için biraz yaşlıyım. teşekkürler tekrar.

Evet, üç günlük uykusuzluktan sonra ve tam renderları bitirdikten sonra müsteri saçaklar şöyle olacaktı dedi. neden baştan söylemediniz deyince kontrol edeceğimi düşündüm dedi. gerçekten işi bozmamak için şuan kendimi zor tutuyorum. 5 gündür 3 saat uyku ve arkasından bu. hep aynı şey....