Haydin göz atalım: Blender

1. Başlarken

 

1.1. BlenderNedir?

Merhaba arkadaşlar, Blender [1] açık kaynak kodlu ve özgür[2] bir 3d yazılım paketi. Burada bir yazılım paketi derken kastetiğim şey buyazılımın 3 Boyutlu modelleme, animasyon yazılımı olmasının yanı sıra bir oyunmotoru, bir video montaj yazılımı ve bir ses montaj yazılımı içeriyor olması.Yani Blender göründüğünden bir hayli yetenekli bir yazılım. Hatta bir oyunmotoru içeriyor olması dolayısıyla eşsiz bir yazılım.

1.2.      BlenderHikayesi  [3]

Blender ın hikayesine burada kısaca değineceğim. Birazilginç bir hikaye bu. Blender 1990 larda Hollandalı NeoGeo isimli animasyon stüdyosunun şirket içi yazılımı olarak dünyaya geliyor.

 

 

Daha sonra NeoGeo nun kapanması ile birlikte  Ton Roosendaal  Not a Number isimli birfirma kurarak Blender ı geliştirmeye ve satmaya başlıyor. O dönemlerde NaNBlender ı 1 i ücretsiz biri ücretli olan ve destekledikleri versiyon olarak piyasaya sürüyordu. Kısa sürede inanılması güç bir başarıya imza atan NaNkendisini aşan bir hızla büymeye başladı ve kontrolsüz büyüme sonucu battı.

Ton Roosendaal, Blender gibi yetenekli bir yazılımın öksüz ve yetim kalmasını ve çaresizce yokolmasını istemediği için NaN ın ortakları ile bir anlaşmaya vararak, Blender ı açık kaynak dünyasına katmaya karar kıldı.Bunun için Blender derneği  Blender Foundation ı[4] kurdu. Ancak burada küçükbir sorun meydana çıktı. Blender ın tüm haklarına sahip olabilmek için NaN ınortaklarına 100.000¬ verilmesi gerekiyordu.

Burada özgür Yazılım severler devreye girdi, özgür Blender Kampanyası ile çok kısa bir sürede (yaklaşık 7 hafta) da bu para toplandı. 13Kasım 2002 de Blender özgürlüğüne kavuştu.

1.3.      Blenderhakkında

 

Blender bir çok bilgisayar mimarisinde çalışabilen ve kendine has bir kullanıcı arabirimine sahip bir yazılım. çalışabildiği ortamlar ise şunlar:

·       Windows (95,98,ME,2000,XP)

 

·       Mac OS X

 

·       Linux (i386 ve PPC)

 

·       FreeBSD 4.2

 

·       Irix 6.5

 

·       Solaris 6.8.

 

Hatta eski bir sürümü Compaq Ipaq üzerinde bileçalışabiliyor.

Blender ın en çok tartışılan kısmı olan grafik arabirimi OpenGL kullanıyor ve ilk kez karşılaşan bir kişiyi sudan çıkmış balığa benzetebiliyor. Ancak alışıldıktan sonra geriye dönüşü olmayan bir yol bu arabirim. şu an bu arabirimin ghost[5] isimli bir kütüphane olarak ayırılma projesi bulunuyor.

 

 

Blender ın en dikkat çekici özelliği ise içinde bir oyun motoru bulunması.[6] Bu oyun motoru ile yazılmış oyunları Blender içinde, web tarayıcısı üzerinde veya işletim sisteminde kendi başına çalıştırabiliyorsunuz.Ancak bu özellik biraz geri kalmış durumda ve geliştirilme çabaları yeni yenihız aldı. Bir süre sonra 3 boyutlu web sayfaları görmeye başlayabiliriz.

1.4.      BlenderEdinmek ve Kurmak

 

Blender ı edinmek için öncelikle http://www.blender.org/ adresine gidiyoruzve  Download Now linkinden kullandığımız platforma uygun olanı indiriyoruz. şuan bir Windows (L) üzerinde çalıştığım için Windows Installer versiyonunu indiriyorum. Tabii sizde benim gibi evinizde Debian Linux kullanıyorsanız.

aptitude install blender

diyerek kurulumu yapabilirsiniz. Windows kurulumu da görüleceği gibi çok basit. bir iki kez ileriyi tıklayarak bitiyor. Ekran görüntüsü koyma gereksinimi bile duymuyorum. Artık Blender ı gönül rahatlığı ile başlatabiliriz.

 

 

2.  BlenderKullanalım

2.1.      Kaybolmak istemiyorum! Veya Grafik Arabirim

 

Blender içinde kaybolmak istemiyorsanız bazı şeyleribilmeniz gerekiyor. öncelikle Blender ı başlattığınızda karşınıza gelecek olan arabirimden bahsedelim.

Ekran Görüntüsü 2-1

 

Burada görebileceğiniz gibi ekranımız 3 e bölünmüş durumda. Blender jargonunda bu tür bölümlere pencere  window deniyor. Her pencerenin altında veya üstünde başlık çubukları bulunabiliyor. örneğin Ekran Görüntüsü 1 de ortadaki pencerenin sadece altında bir başlık çubuğu bulunuyor, en alttaki pencerede ise üstte. Bu başlıkların en solunda bulunan menü ile bu pencerenin tipini belirleyebiliyoruz. Pencere tipleri, bu pencerenin içinde ne gösterileceğini belirliyor. örneğin ortadaki pencerenin tipi 3D Görünüm (3D View). En alttaki pencerenin tipi ise TuşPenceresi  Buton Window. Bu pencere ile modellerimizin, kaplamalarımızın vb.nin ayarlarını yapabiliyoruz. Pencere tiplerine tekrar geleceğiz.

 

Ghost kütüphanesinin bize sunduğu en güzel özelliklerden biri (XP  kros platform olmasından sonra)özelleştirilebilir bir grafik arabirim sağlaması. Bununla kastetiğimiz şeyönümüze gelen bu grafik arabirimi istediğimiz gibi değiştirebiliyoruz. Bunun için faremizi Blender pencerelerinin kesiştiği noktaya taşıyarak okun değişmesini bekleyelim .Buradan tutarak pencerelerin boyutlarını ayarlayabiliyoruz. Ama asıl güzel tarafı 2.tuş ile bu çizgiye tıkladığımızda açılan  requester (blender jargonumuz genişliyor) ile yakın olduğumuz pencereyi 2 ye bölebiliyoruz. (split) veya arasında bulunduğumuz 2 pencereyi birleştirebiliyoruz (join).

 

Ekran Görüntüsü 2-2

 Requester

 

 

 

 

Bu sayede istediğimize uygun bir arabirim elde edebiliriz. Tabii bunun yanı sıra Blender in içinde hazırbulunan bazı grafik arabirim ayarları da var.  Bunları gezebilmek için ctrl tuşu na basılı tutarak ok tuşlarını kullanabiliyoruz. Bu ön tanımlı ayarlar animasyon, modelleme gibi farklı amaçlara yönelik olarak tasarlanmış ayarlar.

 

Yavaş yavaş Blender ı amacına yönelik nasıl kullanabiliriz e geliyoruz. Bu noktada belirtilmesi gereken önemli bir ayrıntı, bir kural var. Blender kullanıcısının altın kuralı;

 

Blenderkullanırken bir elini klavyede bir elini farede tut!

Bu kuralı unutmadığınız sürece blender da sırtınız yere gelmez diyebilirim. Bu kuralı ve pencere tiplerini bildikten sonra rahatlıkla Blender kullanabilirsiniz. Bu kuralı ençok 3Boyutlu pencere içerisinde gezerken kullanıyoruz. Klavyenizin sayısal kısmı ile ön, Yan Perspektif, görüntüye geçme, küçük açılarla çevirme,kameradan görme gibi seçeneklere ulaşırken, fare ile üstünde bulunduğumuz pencere üzerinde istediğimiz biçimde dönüşler ve nesnelerimiz üzerinde oynamalar yapabiliyoruz.

 

2.2.     Pencere tipleri

Blender çok yetenekli biryazılım olduğu için bir çok pencere tipi bulunuyor. Bu pencere tiplerini sıralarsak;

 

Scripts Window           Betik PenceresiFile Browser                Dosya GezginiImage Browser            Resim GezginiButtons Window          Tuş PenceresiOutliner                                   User Preferencesi        Kullanıcı TecihleriText Editor                  Metin Editörü Audio Window            Ses PenceresiTimeline                       Zaman ÇizelgesiVideo Sequence Editor Video Parçası EditörüUV/Image Editor         UV/Resim EditörüNLA Editor Doğrusal olmayan animasyon editörüAction editor               Hareket editörüIPO Curve Editor        IPO Eğri Editörü3d View                      3B Görü

 

 

 

Bu tiplerden birkısmının ne olduğunu isminden anlayabilirsiniz. Ancak bir kısmının ne olduğunu isimleri pek anlatmıyor. En çok işe yarayacak olanların üzerinden kısaca geçeceğim.

 

3D View adından da anlaşılacağı gibimodelleme ve animasyon yaptığımız pencere. Bu pencere üzerinde dikkat çekici,kırmızı beyaz ve hedef işaretine benzeyen bir işaret bulunuyor. Bu işaret yenibir nesne oluşturduğumuzda, nesnenin oluşacağı veya boyutlama çevirme gibiişlemler yaparken isteğe bağlı olarak kullanılan bir pivot noktası. Bu pivotnoktası, 3B Görünüm penceresine sol tuş ile tıkladığımız yere taşınıyor.

 

Ekran Görüntüsü 2-3

IPO Curve Editor Bu pencere tipi Blender ile animasyon yaparken çok kullanılacak bir pencere türü. Bu pencere üzerinde seçtiğimiz nesnenin anahtar kare ve özellik eğrilerini görüyoruz. Burada bu eğrileri düzenleyerek animasyonumuza şekil verebiliyoruz. Ekran görüntüsünde görülen animasyona göre nesnemiz 0 kareden 240 ıncı kareye kadar 0,0,0 dan 0,7,0 adoğru yavaşlayan bir hareket yapıyor. Daha ileride göreceğimiz biçimde bu eğrilerle normal modellerimiz üzerinde oynadığımız biçimde oynayabiliyoruz.

 

Action Editor Bu tipkarakter animasyonlarımızda kullanılan bir pencere türü. Kemiklere büründürdüğümüz (Aslında Blender da kemik yok Armatürler var. ) ve pozlar verdiğimiz karakterimizin pozunu (armatürlerini) düzenleyebildiğimiz birpencere türü bu.

 

NLA Editor Bu pencere tipi Blender ın gücünü gösterdiği bir pencere türü. Bu pencere tipi ile daha önce oluşturduğumuz pozlar ile doğrusal olmayan animasyonlar yapmamızı sağlıyor. Burada yapılan şey daha önce hazırladığımız pozları anahtar kareymişçesine kullanıp istedimiz animasyona ulaşmak oluyor.

3.  KutuKutu Pense 3.1.     
HareketBerekettir!

Artık blender ile ilk modellememizi yapalım. Blender açıldığında eğer değiştirmediysek içinde bir kutu, bir omni ışık ve bir kameraolan bir sahne ile başlar. Bu kutuyu silip yerine başka bir şeyler modelleseknasıl olur?

Bunun için öncelikle temellerle başlamak gerek. Blender da tuş kullanımı çok önemlidir. 2. önemli olan şey de modlar dır. Mod kavramı programın belli bir işleve yönelik olarak değişmesini anlatır. örneğin Nesne modu, modellerimizi, ışıklarımızı, kameralarımızı vb. gibi nesneleri taşımak, boyutlandırmakçevirmek gibi nesnelerin temel yapılarını bozmadan yapılabilecek işlevlereyöneliktir. Ancak Düzenleme modu ise seçili olan nesnenin temel yapısını,örneğin noktalarının yerlerini, nokta sayısını yüzeylerini vb. ni değiştirmeküzere olan moddur. Bir tuş kısayolu farklı modlarda farklı davranabilir.

 

Blender ilk açıldığında nesne modunda gelir. önceliklefaremizin sağ tuşu ile ortada bulunan kutuyu seçelim (demek ki sağ tuş seçmeye yarıyormuş..) Ve birinci tuşa basılı tutarak istediğimiz yöne doğru kısa birçzgi çizelim. O da ne! Tuşu bırakana kadar ekrana bir çizgi çizildi ve tuşu bırakınca kutumuzu taşımaya başladık. Bu tür, fare hareket kombinasyonları ile komutlar vermeye Mouse Gestures  Fare Jestleri deniyor. Blender da 3 tane farejesti bulunuyor. 1. sini gördük. Grab yani Nesneyi taşımak. 2.si ise fare ilebir çarpı çizilerek yapılan jest. Bu jest ile Blender a Size yani boyutlandır komutunu vermiş oluyoruz. 3. olarak da bir daire çizerek Rotate yani çevirmedöndürme komutunu veriyoruz. Daha önce dediğim gibi Blender da kısayollar çokönemlidir. Bu komutları jestlerle yerine kısayollar la da verebiliriz. Bukomutların kısayolları da

GKey (Gtuşu)  - Grab,
RKey (Rtuşu)  -  Rotate 
SKey  (S tuşu) - Size.

 

Bunları öğrendikten sonra kutumuzu seçelim ve XKey ebasalım. Silmek mi? Evet bu kutuyu silelim ve yeni bir nesne eklyelim. Hım iyihoş güzel de nasıl bir nesne ekleyeceğiz? Bunun için User Prefs başlıkçubuğundaki Add menüsünü veya space tuşuna bastığımızda/farenin tuşuna basılı tuttuğumuzda çıkacak olan requester daki add menüsünü kullanabiliriz. Buradanbir yüzey ekleyelim.

 

Add ->Mesh -> Cube

Dikkat ettiyseniz yeni eklenen yüzeyimiz seçili durumda ve noktaları sarı halde. Hatta başlık çubuğumuzdaki object mod yazısıda değişti ve Edit mod a dönüştü. Bu mod da nesnemizin noktaları ile biraz oynayacağız. AKey e basarak tüm seçili olan noktaların seçili olmayan duruma getirelim ve Shift tuşuna basarken faremizin sağ tuşu ileüstteki iki noktayı seçili hale getirelim. Bu işi yapmak için BKey e basarakkare ile seçim de yapabiliriz.

 

 

Daha sonra EKey e basarak bu iki noktayı Extrude edelim.EKey e bastığımızda bir requester bize sadece noktalarımı extrude etmekistiyoruz yoksa kenarı mı diye soracaktır. şu an için hangisini seçtiğimizin önemi yok. isteseniz deneme yanılma ile nasıl davrandığını bulabilirsiniz. Editmod da U tuşuna basarak son yaptığımız işlemi geri alabiliriz. Ancak bu geri alma olayına fazla güvenmemenizi öneririm. Anahtar noktalara geldikçe F2 kısayolu ile açılacak dosya gezgininde dosyanızı farklı bir isimle kaydetmenizyararınıza olacaktır. Dosyanızı 1 kere kaydettikten sonra F2 ile kaydederken+Key e basarak dosya adının sonuna numaralandırma eklenmesini sağlayabilirsiniz.Her +Key numara artırımı her  Key numara azatımı yapacaktır. şimdi şeklimizi Extrude ve Grab kullanarak aşağıdaki resme bemzetelim.

 

ilginç bir şekil değilmi? Acaba buradan nereye varabiliriz?? Bir köpek balığı? Belki ama şimdilik çok fazla. Belki de bir uzey gemisine varabiliriz. Siz en iyisi beni takip edin.Bir yerlere varacağız elbet.

 

 

şimdi Tab tuşuna basarak edit modan çıkalım. Tekrar girmekistersek yine bu tuşu kullanacağız. Object moduna geçtikten sonra

 

şeklimizi seçelim veAltD tuş birleşimi ile Referans olarak modelimizi kopyalayalım. Bu şekilde kopyalama yapıca 2 modelden herhangi birinde yapılan edit mod değişikliği diğerine de uygulanacaktır. Bu sayede simetrik modelleme yapabiliriz. Bununiçin AltD kombinasyonuna basınca grab moda giren yeni modelimizi eskisinin sağına taşıyalım. Ctrl-M ile açılacak olan requester ile nesnemizi X ekseninde aynalayalım.  Aslında bu işi sırasıylaSKey  (Size)  Xkey (Xaxis deboyutlandır)   -Key 1 Key (-1 boyutlaması yap) tuşlarına basarak da yapabiliriz. Evet artık şeklimiz bir şeylere benzemeye başladı. şimdi yapacağımız işlem için öncelikle soldaki modelimiziseçelim ve edit moda geçelim. A tuşu ile tüm noktaları seçtikten sona Keypad de1 tuşuna basarak önden görünme geçelim. Burada da E key ile Extrude yaparak tüm noktalarımızı yukarı doğru uzatalım. Yeni oluşan şeklimiz bu görünümden bir dikdörtgenler prizmasına benzeyecektir. Burada üstteki bloğu Bkey ile kareseçim ile seçip RKey ile saat yönünün tersine çevirelim. Aynı işlemi saatyönünde olacak biçimde alt bloğa uygulayalım. Bu görünümde elde edeceğimiz şeybuna benzemeli:

 

 

 

 

 

Artık şeklimizi ön, yan ve üst görünümleri ve GKey ve BKey kullanarak bir uzaygemisine benzetebiliriz sanırım. Benim ulaştığım şekil perspektif bir açıdan aşağıdaki şekilde oldu:

Bu şekli artık birleştirme zamanı gelmiştir sanırım. Bununiçin 2 parçayı birbirine değecek hale getirip, 2sini birden seçili duruma getirdikten sonra Ctrl  J tuş kombinasyonu ile yapabiliriz. Artık elimizdebir  Uzay gemimsimiz var. Artık Objectmod da kamerayı istediğimiz konuma getirip keypadde 0 tuşuna basarak kameradan görüntü alabiliriz. Daha sonra da F12 tuşu ile bir Render yapabiliriz. Tabii elimizdeki şekil henüz daha çok eksik. Belki gelecekte bir gün bunu tam bir uzay gemisi haline getirmeyi de anlatırım. Ama çok ümitlenmeyin ;)

 

şimdiye kadar öğrendiğimiz bilgiler ile Blender a göz atmışolduk. Bundan sonra wikibooks [7] da bulunan Blender kitaplarını ve Blender 2.3Kullanıcı Rehberini [8][9] okumanızı öneririm.

 

Okuma zahmetine katlandığınız için teşekkür ederim.

 

 

http://www.opensource.org/

http://www.blender.org/

 

 

Ekleyen: fsniper